Muzyka, cisza i światło pamięci

W sobotę, 1 listopada o godzinie 12.00 Gdańsk znów stał się miejscem spotkania modlitwy i refleksji. Na Cmentarzu Nieistniejących Cmentarzy przy ul. 3 Maja odbyła się międzywyznaniowa modlitwa za zmarłych, w której udział wzięli duchowni wielu religii, samorządowcy, parlamentarzyści oraz mieszkańcy.

Uroczystość rozpoczęła Cappella Gedanensis wykonując poruszające Adagio na smyczki Samuela Barbera. Jak podkreślał prowadzący:

– To utwór pełen ciszy, skupienia i wewnętrznego światła. W prostocie swoich dźwięków niesie to, czego nie sposób wyrazić słowami. Smutek po stracie, tęsknotę za tymi, których już nie ma, a zarazem nadzieję, że ich obecność trwa.

Aleksandra Dulkiewicz: Gdańsk to wspólnota, która pamięta

W imieniu miasta uczestników przywitała prezydent Aleksandra Dulkiewicz. Jej słowa wybrzmiały jak przesłanie o jedności i szacunku wobec przeszłości.

– Cieszę się bardzo, że tak wielu dzisiaj jest tutaj was. Cieszę się, że są z nami parlamentarzyści, radni, konsulowie i mieszkańcy. To spotkanie pokazuje, jak różni jesteśmy, a jednocześnie jak bardzo kochamy to miasto” – mówiła prezydent.

– Gdańsk był bardzo różnym miastem, przez które przetoczyły się trudne ludzkie losy i wielkie historie. Ale to, co w tym mieście jest wyjątkowe, to to, że tworzymy wspólnotę – dodała.

Dulkiewicz przypomniała także o inicjatorze tej tradycji – śp. Pawle Adamowiczu:

– Takimi spotkaniami, jak to organizowane co roku z jego inicjatywy – jutro miałby 60. urodziny – budujemy więzi i uczymy się akceptacji dla inności.

Prezydent zakończyła swoje wystąpienie słowami:

– Akceptujmy inność i starajmy się ją poznać. Kiedy z szacunkiem podejdziemy do drugiego człowieka, naprawdę będziemy żyć w lepszym świecie.

Duchowni różnych religii razem w modlitwie

Po przemówieniu rozpoczęła się część modlitewna. Na cmentarzu zabrzmiały słowa modlitw katolickich, protestanckich, prawosławnych, greckokatolickich, muzułmańskich, żydowskich i anglikańskich.

W imieniu arcybiskupa Tadeusza Wojdy, Metropolity Gdańskiego, modlitwę poprowadził ks. kanonik dr Bartłomiej Stark, proboszcz parafii Chrystusa Króla:

– Ten cmentarz jest miejscem spotkania współczesnych i przyszłych pokoleń Gdańska z przeszłością. To miejsce zadumy i wspomnienia tych, których nie mamy możliwości odwiedzić na imiennych grobach. Módlmy się za tych, co imion nie mają na grobie, a tylko Bóg jedyny wie, jak kto się zowie.

„Prośmy o przyszłość w duchu szacunku” – głos biskupa ewangelickiego

O refleksję nad pamięcią i wspólnotą poprosił wiernych ks. prof. Marcin Hintz, biskup Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W swoim wystąpieniu przypomniał, że dzisiejszy Gdańsk wyrósł na pracy i duchowym dziedzictwie wielu pokoleń jego mieszkańców.
Podkreślił, że pamięć o przeszłości powinna iść w parze z troską o przyszłość – budowaną w duchu tolerancji i wzajemnego szacunku. Biskup apelował, by codzienne relacje między ludźmi opierały się na życzliwości i otwartości, które są podstawą prawdziwej wspólnoty.

Słowa o pokoju i pojednaniu

Podczas uroczystości głos zabrał również ks. dr Rafał Michalak, proboszcz parafii Kościoła Polskokatolickiego pw. Bożego Ciała. Zwrócił uwagę na potrzebę pamięci o wszystkich, którzy współtworzyli Gdańsk – także o tych, którzy odeszli niedawno, pozostawiając po sobie ból i tęsknotę. Ks. Michalak podkreślił, że pamięć o zmarłych powinna łączyć, a nie dzielić, i że każdy zasługuje na duchowy spokój – niezależnie od wyznania czy przekonań.

W podobnym tonie mówił ks. Dariusz Jóźwik, proboszcz Prawosławnej Parafii Katedralnej św. Mikołaja w Gdańsku. Wspomniał o potrzebie przebaczenia i pokoju serca, który – jak zaznaczył – jest wartością wspólną dla wszystkich tradycji religijnych.

Wspólna pamięć o ofiarach wojen

Z kolei ks. Andrij Andruszkiw, wikariusz parafii greckokatolickiej, przywołał pamięć o ofiarach współczesnych konfliktów – zwłaszcza wojny w Ukrainie i wojen na Bliskim Wschodzie.
Zwrócił uwagę, że modlitwa za zmarłych to także wyraz solidarności z tymi, którzy dziś cierpią z powodu przemocy i nienawiści. Podkreślił, że Gdańsk, jako miasto otwarte i różnorodne, może być symbolem nadziei i pojednania w podzielonym świecie.

„Pamiętajmy o wszystkich, którzy odeszli” – głos wspólnoty muzułmańskiej

W imieniu Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku przemawiali Olgierd Chazdijewicz i imam Serdzuk Urgmez. Mówili o duchowej więzi łączącej wszystkie religie oraz o wspólnym obowiązku pamięci o zmarłych – niezależnie od narodowości i wiary. Zachęcali, by w czasach niepokojów i wojen nie zapominać o podstawowych wartościach: szacunku, pokoju i empatii wobec drugiego człowieka.

Słowa o miłości i pokoju w języku angielskim

Uroczystość miała także wymiar międzynarodowy. W imieniu Kościoła Anglikańskiego wystąpiła pastor Elizabeth Turek, która w języku angielskim mówiła o miłości jako najpotężniejszej sile zdolnej przezwyciężyć lęk i przynieść światu pokój.

Jej wystąpienie, proste i pełne ciepła, symbolicznie spoiło różnorodność obecnych wspólnot w jedno przesłanie – o świecie, w którym miejsce ma każdy człowiek.

Cisza, światło i wspólna pamięć

Po zakończeniu wystąpień uczestnicy w skupieniu przeszli pod Pomnik Ofiar Tyfusu w parku Grodzisko. Tam w milczeniu zapalili znicze – symbol wdzięczności i pamięci o 1100 osobach, które zmarły w czasie epidemii tyfusu w 1945 roku.

Samo miejsce uroczystości, Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy, upamiętnia 27 nekropolii zlikwidowanych po II wojnie światowej. Na czarnym ołtarzu wyryto słowa poetki Maszy Kaleko:

– Tym, co imion nie mają na grobie, a tylko Bóg jedyny wie, jak kto się zowie.

Miasto, które pamięta i łączy

Uroczystość zakończyły słowa prowadzącego, który podziękował wszystkim uczestnikom, podkreślając, że Gdańsk pozostaje miastem otwartym i świadomym swojej historii:

– Spotykamy się tutaj w milczeniu i w modlitwie, ale to milczenie mówi o Gdańsku więcej niż słowa – o mieście, które pamięta, łączy i szanuje każdego człowieka.

Religia (2)

Poranki pełne światła. Co czeka gdańszczan na roratach 2025

Pamięć, która łączy religie. Gdańsk zatrzymał się na chwilę