Święta Bożego Narodzenia to niezwykły czas kiedy współczesność spotyka się tradycją zaklętą w lokalnych obyczajach. Tych w całej Polsce są tysiące i z każdym rokiem przeplatają się nawzajem, tworząc nowe, dotąd nieznane tradycje. O tym jak na współczesne świętowanie wpływa niezwykła tradycja Kaszub, spytaliśmy eksperta ds. kultury kaszubskiej dr. Tomasza Fopke.
Kaszubska wieczerza wigilijna, nie różniła się bardzo od tych w innych częściach państwa. Zwykle zadania były podzielone pomiędzy członków rodziny. Do ojca rodziny należało zdobycie choinki, zamocowanie jej. To on mocował tak zwany czëp na jej szczycie. Dzieci pomagały ją stroić. Ojciec też prowadził ceremonię wieczerzy: intonował kolędę, czytał fragment Pisma Świętego. Mógł też komuś delegować to zadanie albo uszanowawszy na przykład starszą osobę – mógł ją o to poprosić. Na matce spoczywał zazwyczaj ciężar przygotowania wieczerzy wigilijnej, sprzątania domu. Pomagały jej w tym dzieci a przy kucharzeniu obecne zwykle były córki - tłumaczy ceniony literat kaszubski dr Tomasz Fopke
Jak podkreśla Fopke, w trakcie kaszubskich świąt nie brakowało również rozdawania prezentów dla najmłodszych. Tymi zazwyczaj były rzeczy praktyczne, jednak pod choinką nie brakowało również słodkości. Na wigilijnym stole, pojawiało się zaś to, co Kaszubi byli w stanie wyhodować, złowić i nazbierać, czyli owoce, grzyby, ryby z jezior i morza oraz kartofle, które były jednym z podstawowych produktów w większości dań.
Święta na Kaszubach – poznaj niezwykłe tradycje Bożego Narodzenia
Obecnie na Kaszubach wracamy do wielu świątecznych tradycji. Jedną z nich jest m.in. odradzanie się wspólnego kolędowania przy pomocy kaszubskich gwiżdżów, czyli zorganizowanych grup kolędników. Przebrani m.in. w demoniczne postacie z rogami i kopytami, które mają zapewnić siłę i płodność na kolejny rok, wędrują bowiem przez wioski, zachęcając do śpiewania.Podobne szczęście do rogaczy w kondukcie gwiżdżów gwarantować miały także postawione w czterech kątach głównej izby chëczy, snopy zbóż różnego rodzaju. Te jednak z czasem wyparte zostały przez germańskie choinki. Niezmiennie jednak czas świąt Bożego Narodzenia był i jest dla Kaszubów niezwykle ważnym czasem, poświęconym na zadumę o tym co było i co będzie.
Czas, kiedy zmienia się rok, kiedy dzień staje się coraz dłuższy, był dla Kaszubów czasem niepokoju o przyszłość. Czy będzie to rok bogaty, czy pole obrodzi, czy zwierzęta hodowlane będą się rozmnażać, czy rodzina będzie zdrowa i czy będziesz żyła w dostatku. Te pytania inklinowały szereg działań zapobiegawczych. I tak w wigilię zwierzęta gospodarskie, w tym konie, krowy darzone były szczególnym szacunkiem. Wierzono, że w tę noc zwierzęta mogą przemówić ludzkim głosem, stąd nie można było ich podsłuchiwać, bo jak głosi legenda, można usłyszeć zapowiedź swojej rychłej śmierci —
Chociaż dziś na Kaszubach wiele tradycji odżywa, nie można przejść obok wielkiego wpływu innych części Polski na wypieranie kaszubskich zwyczajów z wigilijnych stołów. Jak podkreśla dr Fopke, szczególnie dobrym zjawiskiem jest coraz częstsze pojawianie się w przestrzeni internetowej krótkich życzeń czy grafik w języku kaszubskim.
Przez ostatnich 30 lat zwłaszcza, dzięki internetowi – wiersze, życzenia w języku kaszubskim związane ze Świętami Bożego Narodzenia, czyli z Gòdama – bardzo się rozpowszechniły. Można powiedzieć, że do dobrego tonu należy, aby rodzina kaszubska zaakcentowała swoją kaszubskość poprzez przesłanie/ przekazanie życzeń albo za pośrednictwem portalu społecznościowego albo mailem, sms-em albo na czacie. Często są to obrazki z tekstem tak zwane gify, często pożyczone, czasami samo-robne i coraz częściej w poprawnej pisowni kaszubskiej. Rymowane.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.