Piękny obraz Madonny z Dzieciątkiem znajduje się w nawie północnej Bazyliki św. Mikołaja. Został namalowany krótko po 1466 roku przez gdańskiego nieznanego artystę. Pierwotnie był on umieszczony w nieistniejącym już dzisiaj ołtarzu bocznym. Odprawiano tam nabożeństwa dla przybyszów z Niderlandów. (Warto dodać, że w tamtym okresie Holendrzy chętnie przybywali do Gdańska ze względu na handel. Wiele kamienic było budowanych z czerwonej cegły przywożonej jako balast na statkach.)
Obraz wraz z ramą ma wymiary 247,5 x 147 x 11,4. Podłoże obrazu oraz XIX-wieczna rama są wykonane z dębowych desek. Koronę i krzyże na herbie Gdańska wyzłocono, a krzyże na herbie Amsterdamu pokryto srebrem. Powierzchnia tła wyzłocona jest 24 karatowym złotem [1].
Podłoże historyczne
Wojna 13 letnia wybuchła 4 II 1454 po wypowiedzeniu przez stany pruskie wojny zakonowi krzyżackiemu. 6 marca do wojny przyłączyła się Polska po tym jak król Kazimierz Jagiellończyk ogłosił przyłączenie Prus i Pomorza Gdańskiego.
Gdańsk w pigułce - w wojnie 13 letniej
Wzrost nastrojów wojennych w Gdańsku zaczął się już w 1453 roku. Miasto ściągało posiłki. 5 lutego 1454 wojska miejskie obsadziły Wielki Młyn a następnie bez walki zajęły zamek krzyżacki w Gdańsku. Następnie gdańska armia spaliła zamki w Sobowidzu, Kiszewie i Grabinach-Zameczku, oraz zajęła między innymi Tczew, Bytów, Tucholę, Gniew i Człuchów. W latach 1455–1456, Gdańsk prowadził działania na morzu. W maju 1455 gdańską flotyllę wysłano na odsiecz oblężonej Knipawie (Królewiec). W czerwcu 1455 roku statki gdańskie zajęły na Zalewie Wiślanym 3 statki krzyżackie. W lipcu flota gdańska blokowała Królewiec (Königsberg). W marcu do lata 1458 z Gdańska wypłynęły w morze 33 statki kaperskie z zadaniem zatrzymania transportu towarów do portów krzyżackich. Patrolowały one okolice Zalewu Wiślanego, Inflant, Pomorza Zachodniego, Danii etc.W 1463 roku gdańszczanie uniemożliwili krzyżackiej flotylli przyjście z odsieczą zamkowi w Gniewie, dodatkowo we wrześniu 1464 gdańszczanie zajęli Puck.
Skutki wojny trzynastoletniej dla Gdańska
Gdańsk dzięki wojnie trzynastoletniej uzyskał przywileje od króla Kazimierza Jagiellończyka. Stworzyły one z naszego miasta coś na kształt jednostki prawno-administracyjnej o szerokiej autonomii w stosunkach z Polską. To właśnie zagrożenie utratą tych przywilejów przyczyniło się do późniejszej wojny miasta z królem Stefanem Batorym.
Powiązanie historii z obrazem
Gdańsk w trakcie wojny 13 letniej prowadził także konflikt z miastami handlowymi Holandii, które wspierały krzyżaków. Po zakończeniu konfliktu w roku 1466 obraz został on ufundowany przez holenderskich kupców.
Charakterystyka obrazu
Na obrazie herb Gdańska został umieszczony obok herbów niderlandzkich, jest to świadectwo rozległych powiązań handlowych miasta Gdańska. Korona nad herbem Gdańska symbolizuje przywileje otrzymane od polskiego króla. Powstanie obrazu wiąże się także z zakończeniem konfliktu pomiędzy Gdańskim a głównymi miastami handlowymi Holandii, które podczas wojny trzynastoletniej prowadziły handel z krzyżakami [1].Wiele średniowiecznych obrazów posiada charakterystyczne wstęgi z napisem. Także nasz obraz „Madonna z Dzieciątkiem” posiada wstęgę, którą w ręku trzyma Chrystus. Rozczytanie czcionki, która w XIX wieku została nieco pogrubiona, nie jest łatwe, ale znajomość innych dzieł sztuki z tego okresu pozwala stwierdzić, że napis brzmi: Sum quod eram, nec eram quod sum; nunc dicor utrumque. Można go przetłumaczyć na język polski w następujący sposób: Jestem czym byłem, i nie byłem czym jestem, teraz jestem nazywany jednym i drugim. Ponieważ wstęgę trzyma Chrystus do wyjaśnienia tekst należy przyjąć interpretację chrystologiczną – Jestem czym byłem [Bogiem], i nie byłem tym czym jestem [obecnie, czyli człowiekiem], teraz jestem nazywany jednym i drugim – [Bogiem i człowiekiem]. [1]
Podsumowanie
Sam obraz jak i wiele innych dzieł sztuki możemy podziwiać w Bazylice św. Mikołaja. Przenosi nas on do czasów dawnych i krwawych kiedy nasze miasto odegrało kluczową rolę w wojnie 13 letniej. Pokazuje nam to pobożność jaką posiadali holenderscy kupcy jak i głębokość ich sakiew.Mijając Halę Targową i idąc ulicą Pańską lub Świętojańską - warto zajrzeć jakie skarby czekają na nas w Mikołaju...
Przypisy:
[1] www.info.dominikanie.pl [Dostęp online: 15.02.2021]
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.