Starsze auta z nową szansą: UE otwiera drogę prawną

Już teraz na polskim rynku pojawiły się pierwsze modele z pełnoprawną homologacją unijną, a producenci zapowiadają ofensywę. Uwaga – wraz z szansą na „bielsze” i skuteczniejsze światła rośnie też ryzyko kosztownej wpadki przy drogowej kontroli i na badaniu technicznym. Wyjaśniamy, co tak naprawdę się zmienia, które żarówki LED można montować bez stresu i jak uniknąć utraty dowodu rejestracyjnego.

Legalne retrofity LED H11 – co konkretnie wolno? [„legalne LED H11”, „retrofit”, „homologacja”]

Jeszcze do niedawna kierowcy, którzy wymieniali klasyczne halogeny na popularne LED-y, poruszali się po grząskim gruncie przepisów. Teraz nastąpił przełom: nowe regulacje UE dopuszczają do użytku – na dobry początek – zamienniki w kategorii H11. To oznacza, że w określonych przypadkach można legalnie zamontować żarówkę LED w lampie zaprojektowanej pierwotnie pod halogen.

Producenci nie czekali. OSRAM chwali się, że Night Breaker LED Smart ECE H11 otrzymał homologację ECE R37 z oznaczeniem E1. Deklaracja jest prosta: produkt ma działać „we wszystkich lampach” bez żmudnego dopasowywania numerów homologacji reflektorów czy naklejek i ma być akceptowany na terenie całej Unii Europejskiej, a także w Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Parametry? Temperatura barwowa do 6000 K, do 60 proc. niższe zużycie energii i żywotność „do sześciu razy dłuższa” niż w typowych halogenach.

Philips odpowiada zestawem Ultinon Pro6000 Boost H11 z certyfikatem UN ECE (oznaczenie E, tzw. E-mark). To kluczowe, bo zgodnie z przepisami sygnowanymi jako ECE-R37 taka homologacja obejmuje wszystkie państwa – strony porozumienia z 1958 r. o harmonizacji wymagań technicznych. Przekładając to na codzienność: ten LED H11 staje się legalnym zamiennikiem tradycyjnej żarówki halogenowej H11.

„LED-y poprawią widoczność”? Ekspert studzi emocje [„ITS”, „retrofit LED”, „oślepianie”]

– W lampach samochodowych można stosować tylko homologowane źródła światła o kategorii przewidzianej przez producenta lampy – mówi dziennik.pl dr inż. Piotr Kaźmierczak z Zakładu Homologacji i Badań Pojazdów ITS. – Zwykle kierowcy montując retrofity LED oczekują zwiększenia jasności oświetlenia drogi. Niestety w większości przypadków problemem nie jest samo źródło światła lecz eksploatacyjne pogorszenie stanu technicznego lamp (najczęściej powstają zmatowienia na kloszu lub zabrudzenia i uszkodzenia powierzchni odbłyśnika) co powoduje pochłanianie i rozpraszanie światła i w efekcie pogorszenie jakości oświetlenia drogi. Zastosowanie w takiej lampie zamiennika LED poza niewielką poprawą jasności oświetlenia może skutkować niepożądanym oślepianiem innych kierowców. Montaż LED-ów jako zamienników tradycyjnych żarówek do reflektorów w Polsce jest jeszcze nielegalny – przestrzega naukowiec.

Kaźmierczak dodaje, że w części państw UE pojawiły się dotąd krajowe dopuszczenia retrofitów – np. dla żarówek H4 i H7 w Niemczech. Nowe unijne ramy mają ten patchwork zastąpić wspólnymi zasadami, a pierwszy krok właśnie wykonano w kategorii H11.

Jak działa nowa homologacja? Prosty przepis na spokój [„homologacja ECE R37”, „świadectwo”, „E-mark”]

– Homologowany zamiennik LED H11 można zastosować w każdej lampie samochodowej współpracującej z żarówką halogenową kategorii H11 – mówi dziennik.pl dr inż. Piotr Kaźmierczak z Zakładu Homologacji i Badań Pojazdów ITS. – Uzyskanie homologacji dla zamiennika LED powoduje, że jego stosowanie w lampie będzie legalne we wszystkich krajach UE, i nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań takiego reflektora. Mimo tego, ze względu na liczne przypadki stosowania innych nielegalnych, tj. niehomologowanych retrofitów, proponowałbym, aby kierowcy stosujący legalny zamiennik LED posiadali wydruk świadectwa homologacji, aby w przypadku kontroli i ewentualnych wątpliwości okazać go stosownym służbom. Wyroby homologowane posiadają oznaczenie homologacyjne z numerem identyfikacyjnym, który jest także wskazany na świadectwie homologacji – wskazuje ekspert.

Tłumacząc wprost: jeżeli LED H11 ma ważne oznaczenie homologacyjne (np. E1/E-mark) i producent jasno wskazuje zakres zgodności, możesz go włożyć do lampy H11 bez dodatkowych badań. Warto jednak wozić przy sobie wydruk świadectwa – to szybki sposób na rozwianie wątpliwości podczas kontroli.

„A co z H7 i H4?” – cierpliwość nadal potrzebna [„H4”, „H7”, „terminy”]

Wielu kierowców pyta o najpopularniejsze kategorie: H7 i H4. Dobra wiadomość? Prace trwają. Gorsza? Harmonogramu nikt dziś nie podpisze własną krwią. – Wprowadzenie do procesu homologacji zamienników LED kolejnych kategorii żarówek, w tym dla H7 i H4, ma nastąpić w najbliższym czasie – zapowiada Kaźmierczak z ITS. – Jednym z warunków zamienności żarówek na wersje LED-owe jest ich kompatybilność z istniejącymi reflektorami, tj. instalacja takiego źródła światła nie powinna wymagać modyfikacji konstrukcji lampy lub instalacji elektrycznej pojazdu, co przy obecnej konstrukcji większości retrofitów zwykle nie jest spełnione. Z tego względu nie wiadomo dokładnie, ile jeszcze potrwa opracowywanie nowych wymagań homologacyjnych, które muszą także uwzględniać możliwości techniczne produkcji takich zamienników – stwierdził naukowiec.

W praktyce oznacza to, że H11 jest dziś „pierwszym legalnym krokiem”, a H7/H4 dopiero czekają na swoją kolej. Nie warto przyspieszać na skróty – niehomologowane LED-y nadal oznaczają kłopoty.

Mandaty, punkty, utrata dowodu. Policja nie będzie pobłażliwa [„mandat 3000 zł”, „jazda na światłach”, „punkty karne”]

Przepisy są jednoznaczne – i to nie tylko te o homologacji. – Prawidłowo wyregulowane i sprawne światła pozwalają kierowcy wcześniej dostrzec przeszkodę znajdującą się na drodze czy też pieszego poruszającego się jezdnią lub poboczem – mówi dziennik.pl nadkomisarz Robert Opas z Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji. Policjant przypomina, że w Polsce obowiązuje jazda na światłach przez całą dobę. Za brak świateł w dzień grozi 100 zł i 2 punkty karne. Po zmroku – od zmierzchu do świtu – taryfikator jest surowszy: 300 zł i 6 punktów karnych.

To jednak drobiazg przy ryzyku wynikającym z nielegalnych LED-ów: brak odpowiedniego oznaczenia, podejrzenie oślepiania, widoczne wady lampy – i możesz pożegnać się z dowodem rejestracyjnym już przy kontroli drogowej.

Prawo o ruchu drogowym: bezpieczeństwo i sprawność przede wszystkim [„art. 66”, „warunki techniczne”, „oświetlenie”]

Kropkę nad „i” stawia art. 66 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym. Ustawa wymaga, aby pojazd był tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, by:

• Nie zagrażał bezpieczeństwu i nie narażał nikogo na szkodę;
• Nie zakłócał spokoju ponad normy;
• Nie emitował nadmiernych szkodliwych substancji;
• Nie niszczył drogi;
• Zapewniał dostateczne pole widzenia oraz pewne posługiwanie się m.in. oświetleniem drogi przy równoczesnej obserwacji jezdni.

Innymi słowy: nawet legalny LED nie zwalnia z obowiązku sprawnych, prawidłowo ustawionych świateł i dobrego stanu kloszy oraz odbłyśników.

Badanie techniczne i „wirtualny” dowód. Od 01.06.2024 nie ma żartów [„SKP”, „CEPiK/CEP”, „wynik negatywny”]

– Diagnosta na badaniu technicznym posługuje się kryteriami oceny stanu technicznego, które są zawarte w rozporządzeniu dot. zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach – mówi dziennik.pl Karol Rytel, dyrektor ds. technicznych w Polskiej Izbie Stacji Kontroli Pojazdów. – W przypadku, gdy dana usterka w kryteriach oceny zaszeregowana jest jako poważna (UP) lub niebezpieczna (UN), wówczas diagnosta nie ma innej możliwości, jak zanegować wynik badania technicznego. Z tym, że w przypadku usterki niebezpiecznej zobowiązany jest do zatrzymania dowodu rejestracyjnego. W myśl nowych przepisów obowiązujących od 1 czerwca 2024 r. dowód rejestracyjny zatrzymywany jest w sposób wirtualny poprzez odznaczenie w systemie Centralnej Ewidencji Pojazdów tego faktu – wyjaśnia ekspert.

Jeśli dostaniesz wynik negatywny, musisz usunąć wskazane usterki i wrócić na badanie uzupełniające – tylko w zakresie odnotowanych błędów. Zrobisz to w ciągu 14 dni? Płacisz jedynie niewielką opłatę za weryfikację usunięcia usterek, a nie pełną stawkę. – Wynik pozytywny badania "poprawkowego" zezwala diagnoście na dopuszczenie pojazdu do ruchu i wyznaczenie kolejnego okresowego badania technicznego. W przypadku, gdy doszło zatrzymania dowodu rejestracyjnego (wirtualnie) i ustała przyczyna jego zatrzymania, diagnosta w systemie CEP dokonuje jego zwrotu, bez konieczności wizyty w Wydziale Komunikacji – tłumaczy Rytel z PISKP.

3000 zł to nie sufit. Za co stracisz dowód już na miejscu? [„usterka niebezpieczna”, „dowód rejestracyjny”, „mandat 3000 zł”]

– Dlatego jeśli światła posiadają poważne uszkodzenia, bądź usterki niemożliwe do usunięcia na miejscu kontroli policjant zatrzyma dowód rejestracyjny pojazdu i może nałożyć mandat karny w wysokości do 3000 zł – wyliczył przedstawiciel KGP.

Na SKP katalog „grzechów” jest precyzyjny. Usterki poważne (UP) niemal gwarantują wynik negatywny i konieczność powrotu po naprawie w ciągu 14 dni. Oto najważniejsze przykłady z listy:

• Wycieki z amortyzatorów;
• Poluzowany amortyzator;
• Nadmierne zużycie sworznia lub łożysk sworznia lub sworzni wahaczy;
• Ustawienie kół zaburzające stabilność podczas jazdy na wprost;
• Brak osłony gumowej amortyzatora;
• Nieprawidłowy montaż drążków i końcówek kierowniczych;
• Nadmierne luzy w przegubach;
• Brak/uszkodzenie osłon gumowych układu kierowniczego;
• Brak zabezpieczeń połączeń śrubowych w układzie kierowniczym;
• Zbyt duży luz na wielowypuście wału kierowniczego, inne luzy/zacięcia;
• Nadmierne zużycie lub zbyt duży luz sworznia pedału hamulca;
• Uszkodzone/skorodowane przewody hamulcowe;
• Kontrolka ABS lub inne usterki układu;
• Różne opony na jednej osi;
• Kontrolka poduszki powietrznej;
• Niedopuszczalny stan szyby przedniej (zarysowania/zniekształcenia);
• Brak lub niedziałanie świateł mijania, brak reflektorów, poważne usterki odbłyśnika;
• Nieprawidłowe/luźne mocowanie reflektora, nieprawidłowa barwa światła;
• Niesprawne kierunkowskazy lub światła STOP;
• Niewielkie pęknięcia/odkształcenia podłużnic;
• Nadmierna korozja wpływająca na sztywność konstrukcji;
• Usterki układu przeniesienia napędu (wygięte półosie, luzy na wale);
• Niesprawne/brak pasów;
• Brak prędkościomierza lub podświetlenia zegarów (jeśli fabrycznie były);
• Uszkodzona konstrukcja fotela kierowcy, brak zagłówków;
• Nieszczelny lub niepewnie zamocowany wydech.

Usterki niebezpieczne (UN) oznaczają natychmiastowy „elektroniczny” zatrzym dowodu rejestracyjnego w CEP:

• Pęknięty przewód hamulcowy;
• Mocne pęknięcie szyby w polu widzenia;
• Ryzyko obluzowania koła;
• Poważne usterki przekładni kierowniczej;
• Obluzowane mocowanie fotela kierowcy;
• Ryzyko obluzowania kierownicy;
• Poważne pęknięcie podłużnic;
• Brak siły hamowania na co najmniej jednym kole;
• Pęknięcie/odkształcenie osi;
• Spaliny dostające się do kabiny w stopniu zagrażającym zdrowiu;
• Skrajnie zużyte opony – z widocznym kordem lub z bieżnikiem poniżej wymagań.

41 najczęstszych „wpadek” na SKP. Na to diagności patrzą najczęściej [„lista usterek”, „ITS”, „badanie techniczne”]

– Usterki na liście są uszeregowane od najczęściej występujących. Wszystkie występowały na tyle często, że ich udział wśród całkowitej liczby usterek przekraczał 1 proc. – powiedział dziennik.pl dr inż. Paweł Dziedziak z ITS. Poniżej skrócony katalog z praktyki stacji:

• Nadmierne zużycie sworznia, łożysk sworznia lub sworzni wahaczy;
• Nadmierne luzy w połączeniach (przegubach) drążków kierowniczych;
• Uszkodzenie źródła światła tylnej tablicy rejestracyjnej;
• Hamulec nie działa po jednej stronie lub pojazd ściąga w bok;
• Amortyzator uszkodzony z dużymi wyciekami;
• Nadmierny wyciek płynu zagrażający środowisku lub bezpieczeństwu;
• Brak wyraźnej granicy światła/cienia świateł mijania;
• Uszkodzenie źródła światła STOP;
• Nadmierna korozja wpływająca na sztywność podwozia/ramy;
• Wskaźnik SRS wskazuje awarię poduszki;
• Bieżnik opony poniżej wymagań rozporządzenia;
• Uszkodzenia źródeł świateł pozycyjnych/przednich/tylnych/bocznych/obrysowych;
• Emisja spalin (benzyna) powyżej limitów;
• Brak równomiernego przyrostu siły hamowania (zakleszczanie);
• Skuteczność hamulców poniżej minimum (hamulec roboczy);
• Strumień światła nie pada na tablicę rejestracyjną;
• Nadmierne opóźnienie działania hamulców na dowolnym kole;
• Nieskuteczny hamulec postojowy;
• Kody usterek emisji w OBD (benzyna);
• Zbyt mała siła w hamulcu pomocniczym (jeśli oddzielny układ);
• Uszkodzenie/pęknięcie części resoru;
• Uszkodzenie oświetlenia tablicy rejestracyjnej;
• Stan przewodów hamulcowych grożący pęknięciem;
• Wyraźnie nieszczelny układ wydechowy (hałas);
• Zbyt mała siła hamowania na co najmniej jednym kole (hamulec roboczy);
• Niepewne mocowanie świateł pozycyjnych/przednich/bocznych/tylnych/obrysowych;
• Wskaźnik ostrzegawczy ABS zgłasza usterkę;
• Brak światła/źródła światła lub jego uszkodzenie (mijania/drogowe);
• Skuteczność poniżej minimum (hamulec pomocniczy, jeśli oddzielny);
• Przekroczenie emisji (silnik Diesla – zapłon samoczynny);
• Niepewne mocowanie lub zły stan podłogi;
• Uszkodzenie światła cofania;
• Nadmierne zużycie klocków/okładzin;
• Hamulec postojowy nie działa po jednej stronie;
• Nadmierne zużycie przegubów układu kierowniczego;
• Zbieżność kół poza dopuszczalnym zakresem;
• Brak dokumentu TDT/tabliczki zbiornika/butli (instalacje);
• Pęknięcia/przebarwienia szyb (tam, gdzie dozwolone);
• Uszkodzenie klosza oświetlenia;
• Brak/ingerencja/nieprawidłowe działanie urządzeń kontroli emisji (benzyna);
• Nieszczelności wpływające na pomiar emisji (benzyna).

Starsze auto + LED: jak zrobić to dobrze i nie stracić dowodu [„retrofit H11”, „świadectwo homologacji”, „regulacja świateł”]

1. Sprawdź typ lampy – czy to na pewno H11? Nowe dopuszczenie dotyczy tej kategorii.
2. Wybierz model z homologacją E-mark/E1 – i zachowaj wydruk świadectwa.
3. Zadbaj o stan lampy – regeneracja klosza/odbłyśnika i regulacja świateł często dają większy efekt niż sama wymiana źródła.
4. Nie rzeźbij instalacji – brak przeróbek to warunek zamienności.
5. Test po montażu – sprawdź granicę światła/cienia na ścianie i reakcje mijanych kierowców; w razie wątpliwości jedź na SKP na ustawienie reflektorów.
6. Nie kombinuj z H7/H4 – dopóki nie pojawi się jednoznaczna homologacja, unikaj niepewnych zamienników.