![Przez 46 lat służyły pasażerom. Dziś odchodzą na emeryturę [WIDEO] - Zdjęcie główne](https://static.ddbelchatow.pl/pulsgdanska/articles/image/fcbd66fd-1bf5-443b-95e1-bbfea4fec779)
Pierwszy raz szybkobieżne tramwaje 105N pojawiły się w Gdańsku w 1975 roku. Do miasta dotarło wówczas 5 takich pojazdów. Wagony te wyglądały nieco inaczej niż zjeżdżające właśnie z trasy tramwaje 105Na. Wyróżniało je większe oszklenie pudła. Dodatkowe podłużne, zaokrąglone szyby znajdowały się z przodu pojazdu, poniżej dużych okien oraz nad drzwiami wejściowymi. Znana do dziś wersja 105Na zaczęła przybywać do Gdańska w 1981 roku. Stałe dostawy nowych tramwajów pozwoliły na wycofanie tramwajów dwuosiowych typu N i 4N w 1986 roku.
Od 1986 roku na gdańskich torach kursowały głównie tramwaje 105N i 105Na, a także starsze, przegubowe wagony 102N i 102Na. Dwa lata później, w 1988 roku dokonano unifikacji taboru tramwajowego w Gdańsku. 46 sztuk tramwajów 102N i 102Na wymieniono na taką samą liczbę krakowskich tramwajów typu 105N. Od tego momentu, aż do 1997 roku, kiedy dostarczono dwa częściowo niskopodłogowe wagony 114Na, liniowy tabor tramwajowy w Gdańsku stanowiły wyłącznie tramwaje 105N i 105Na. Dostawy tych pojazdów do Gdańska trwały do 1990 roku, kiedy z fabryki Konstalu w Chorzowie przyjechało ostatnie 6 wagonów. Łącznie do naszego miasta dotarło ponad 270 tramwajów tej generacji, zarówno faktycznie nowych, jak i używanych z Krakowa.
XXI wiek - modernizacje i schyłek eksploatacji
W 2000 roku przeprowadzono pierwsze modernizacje tramwajów generacji 105N. Pierwszym zmodernizowanym składem był trzywagonowy zestaw, który do niedawna kursował po gdańskich torach w historycznym, czerwonym malowaniu. Była to zaawansowana przebudowa, obejmująca wymianę instalacji elektrycznej na nowocześniejszą, bardziej energooszczędną. Łącznie do 2002 roku zmodernizowano w ten sposób we wrocławskiej firmie Protram 10 wagonów.W 2004 roku przeprowadzono kolejne modernizacje. Tym razem wagony odnawiał zakład remontowy w Łodzi. Z powodu oszczędności pozostawiono stary napęd, ale w części wagonów zmieniono natomiast wygląd ścian czołowych. Jakość łódzkiej modernizacji okazała się wyjątkowo niska. Wagony uległy znaczącej degradacji znacznie szybciej niż tramwaje zmodernizowane we wrocławskim Protramie. W 2009 roku ukończono pierwszą i zarazem ostatnią modernizację tramwajów 105Na, którą wykonano w zajezdni Wrzeszcz. Skład 1405+1406 był pierwszym i jednocześnie ostatnim tramwajem tego typu w Gdańsku, który wyposażono w zupełnie nowy napęd z silnikami prądu przemiennego (będącymi standardem we współczesnych pojazdach), a także sterowaniem za pomocą dżojstika, zamiast będącego standardem w tych pojazdach pedału nożnego. Skład ten kursował z pasażerami tylko do 2012 roku, kiedy przebudowano go na skład nauki jazdy. Tę funkcję skład pełni do dziś.
Początek końca "stopiątek"
W 2007 roku rozpoczęły się dostawy używanych tramwajów N8C, a od 2010 roku fabrycznie nowych tramwajów Pesa 102NaG Swing. To zapoczątkowało proces wycofywania liczącej kilkaset wagonów floty tramwajów generacji 105N. Proces ten postępował na tyle szybko, że od 2012 roku tramwaje te stacjonowały już tylko w zajezdni Nowy Port. Od 2010 roku zaprzestano składów trzywagonowych. W 2017 roku taki zestaw ponownie pojawił się na linii nr 8. Z czasem dołączył do niego drugi skład. W tym samym roku tramwaje rodziny 105N kursowały już tylko na liniach 3, 5 i 8. Od października 2018 roku, po skierowaniu linii nr 3 na Chełm, pojawiały się tylko na liniach 5 i 8. W czerwcu 2019 roku wycofano z ruchu ostatni skład o numerach 1295+1296 wyposażony w plastikowe siedzenia.Wybuch pandemii COVID-19 w 2020 roku i wprowadzone w związku z nią drastyczne limity liczby pasażerów w transporcie zbiorowym, spowodował pojawienie się trzech kolejnych składów trzywagonowych. Jednocześnie zniknęły one z linii nr 5, na której drastycznie zmniejszono liczbę kursów w dni robocze. Dostawy 30 tramwajów Pesa 128NG JazzDuo spowodowały, że dziś ostatecznie żegnamy się z wysokopodłogowymi pojazdami.
Pożegnanie, ale nie na zawsze
Tramwaje rodziny 105N znikają z obsługi regularnych linii tramwajowych, ale jednak nie znikną całkiem z gdańskich torów. Jako skład zabytkowy zostanie zachowany charakterystyczny potrójny skład w czerwonym malowaniu. Ponadto na terenie zajezdni autobusowej na al. Hallera na remont oczekuje przyszły zabytkowy skład 105Na 1341+1342. We flocie GAiT już teraz znajduje się czynny wagon 105N o numerze 06205, który od czasu do czasu obsługuje linie okolicznościowe. Na razie we flocie przewoźnika pozostaje także skład wagonów 105Na pełniący funkcję nauki jazdy. W eksploatacji pozostaje też jeden wagon techniczny zbudowany na bazie wagonu 105N. Przy odrobinie szczęścia można zaobserwować go przemieszczającego się między zajezdniami Wrzeszcz i Nowy Port.Gdańsk stał się drugim po Gorzowie Wielkopolskim miastem w Polsce, w którym wycofano z liniowej eksploatacji tramwaje rodziny 105N. Obecnie te pojazdy są eksploatowane jeszcze na 12 z 15 sieci tramwajowych w Polsce. Oprócz Gorzowa Wielkopolskiego i Gdańska nie spotkamy ich również w Olsztynie. Tamtejszą sieć zbudowano od podstaw dopiero w 2015 roku, a jej obsługę od początku stanowią nowo zakupione niskopodłogowe tramwaje Solaris Tramino.
Kultowe Konstale, choć znikają z codziennej eksploatacji, z pewnością jeszcze nie raz ukażą się mieszkańcom Gdańska podczas różnych przejazdów okolicznościowych. Jeśli Gdańskie Autobusy i Tramwaje otoczą zabytkowe egzemplarze odpowiednią opieką, te ważne dla historii gdańskiej komunikacji miejskiej pojazdy, będą mogły zobaczyć także przyszłe pokolenia.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.