Testy mają rozpocząć się jeszcze w tym roku, a rząd nie narzuca jednej recepty – daje za to konkretne narzędzia i fundusze, by różne podmioty mogły sprawdzić, co najlepiej sprawdzi się w ich środowisku pracy.
Czas pracy do korekty – jak i kiedy?
Nowy program pilotażowy ma na celu przetestowanie w praktyce różnych modeli skróconego czasu pracy. Ministerstwo nie wprowadza jednego sztywnego schematu – zamiast tego daje organizacjom przestrzeń do eksperymentowania. Możliwe będą między innymi: redukcja liczby dni pracy w tygodniu, skrócenie godzin pracy w poszczególne dni, wprowadzenie dodatkowych dni wolnych w miesiącu, udzielanie dodatkowych dni wolnych w formie urlopu wypoczynkowego, a także inne indywidualnie dopasowane rozwiązania.
Na realizację takiego projektu dana firma, fundacja czy związek zawodowy może uzyskać maksymalnie 1 milion złotych wsparcia. Koszt udziału jednej osoby w pilotażu nie może przekroczyć 20 tysięcy złotych.
Zasady dla chętnych: kto może wziąć udział?
Nabór do programu potrwa od 14 sierpnia do 15 września 2025 roku, a wszystkie wnioski będzie można składać wyłącznie elektronicznie. Lista projektów zakwalifikowanych do pilotażu zostanie opublikowana najpóźniej do 15 października 2025 roku.
Jakie warunki trzeba spełnić, by otrzymać dofinansowanie?
Prowadzenie działalności przez co najmniej 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku. Minimum 75 procent pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Objęcie projektem co najmniej połowy pracowników. Utrzymanie zatrudnienia na poziomie nie niższym niż 90 procent stanu początkowego. Zachowanie dotychczasowego poziomu wynagrodzenia dla wszystkich uczestników programu przez cały okres jego trwania. Brak pogorszenia warunków pracy i płacy.
Jak podkreśla Ministerstwo, „skrócenie czasu pracy nie może być narzucone odgórnie”. Stąd też elastyczna formuła programu i dobrowolność udziału.
Trzy etapy zmian
Pilotaż został podzielony na trzy wyraźnie wyodrębnione etapy:
- Etap I – Przygotowanie: rozpoczyna się z chwilą podpisania umowy i potrwa do 31 grudnia 2025 roku. W tym czasie pracodawcy będą przygotowywać się organizacyjnie, analizować modele i projektować zmiany.
- Etap II – Testowanie: od 1 stycznia do 31 grudnia 2026 roku uczestnicy będą testować wybrany model skróconego czasu pracy w praktyce – w codziennym funkcjonowaniu firmy, biura czy zakładu.
- Etap III – Podsumowanie: czas na wnioski, analizy, ewaluacje. Ten etap potrwa do 15 maja 2027 roku i zakończy cały pilotaż.
Klucz do równości i zdrowia?
Ekonomiści i socjologowie od lat argumentują, że skrócenie czasu pracy to nie tylko sprawiedliwość społeczna, ale i szansa na zdrowsze, bardziej zrównoważone życie zawodowe. Już niemal sto lat temu, w 1930 roku, brytyjski ekonomista John Maynard Keynes przewidywał, że jego potomkowie będą pracować jedynie 15 godzin tygodniowo. Wierzył, że postęp technologiczny pozwoli zaspokoić wszystkie podstawowe potrzeby człowieka przy znacznie mniejszym nakładzie czasu.
Praktyka pokazuje, że choć nie spełniły się do końca te przewidywania, kierunek myślenia Keynesa zaczyna się materializować. Od 2000 roku Francja wdrożyła 35-godzinny tydzień pracy i – mimo kontrowersji – wiele firm pozytywnie oceniło skutki reformy. W ślad za Francją idą kolejne kraje: Hiszpania, Islandia, Belgia czy Japonia, testując nowe modele pracy.
Skrócenie tygodnia roboczego ma też ważny wymiar równościowy. Jedną z zalet tego rozwiązania jest, jak wskazują eksperci, „wyrównanie szans wykonywania pracy płatnej przez kobiety i mężczyzn”. Krótszy czas pracy sprzyja bowiem godzeniu życia zawodowego z obowiązkami domowymi i rodzicielskimi, które wciąż w przeważającej mierze spadają na kobiety.
Pracować krócej – ale dłużej?
Paradoksalnie, skrócenie tygodnia pracy może wydłużyć życie zawodowe jednostki. Jak zauważają analitycy rynku pracy, osoby pracujące 21 godzin tygodniowo są w stanie kontynuować aktywność zawodową znacznie dłużej, unikając wypalenia zawodowego i chronicznego stresu. Przy rosnących wyzwaniach demograficznych i starzejącym się społeczeństwie to może być jeden z filarów utrzymania aktywności zawodowej seniorów.
Wprowadzenie krótszego czasu pracy bez utraty wynagrodzenia to także inwestycja w zdrowie psychiczne i fizyczne pracowników. Mniej stresu, więcej snu, czas na ruch i rodzinę – to nie tylko przywilej, ale profilaktyka chorób cywilizacyjnych.
Nie tylko firmy – również samorząd i NGO
Nowy program rządu jest o tyle przełomowy, że nie ogranicza się do sektora biznesowego. W pilotażu mogą wziąć udział fundacje, stowarzyszenia, jednostki samorządu terytorialnego, a także związki zawodowe. Dzięki temu testowane rozwiązania obejmą bardzo różnorodne środowiska – od organizacji pozarządowych i instytucji kultury po firmy usługowe i przemysłowe.
Taka konstrukcja programu ma umożliwić rzetelną ocenę skutków skrócenia czasu pracy w różnych warunkach. To również szansa na zebranie szerokiej bazy wiedzy, która – jak zapowiada resort – posłuży do przyszłych decyzji legislacyjnych.
Komentarze (0)