O pierwszym wodotrysku na Długim Targu wiadomo niewiele. Miał on przedstawiać Neptuna, choć w mało okazałej formie. Fontanna przed Dworem Artusa miała zostać uruchomiona w 1549 roku, o czym przeczytać możemy w rycinie Arenda Dickmana. Wystarczyło kilkadziesiąt lat, żeby gdańscy rajcy zapragnęli czegoś bardziej okazałego. Zaczęli więc oni poszukiwać osób, które podjęłyby się stworzenia nowej, bardziej wyniosłej konstrukcji.
Kilkanaście lat budowy
Fontanna Neptuna powstała z inicjatywy ówczesnego burmistrza Gdańska, Bartłomieja Schachmanna. Konstrukcja od początku miała być wkomponowana w środek fasady Dworu Artusa. Sam Neptun miał patrzeć przodem ku kamienicom, w których mieszkali królowie polscy podczas ich wizyt w Gdańsku. Nowy wodotrysk miała z kolei napędzać woda z Potoku Siedleckiego. Przez prawie 9 lat, od 1606 do 1615 roku trwały wszelkie prace projektowe, rzeźbiarskie oraz odlewnicze.Jako ciekawostkę, warto dodać, że już w 1608 roku Issac van den Blocke namalował obraz nazwany „Alegorią handlu gdańskiego”, który przedstawia poprzednią elewację Dworu Artusa oraz fontannę Neptuna, której jeszcze fizycznie nie było. Ta została z kolei zbudowana według projektu brata malarza, Abrahama van den Błocka. Obraz można podziwiać na stropie Sali Czerwonej w Ratuszu Głównego Miasta.
Rzeźba Neptuna została odlana z mosiądzu ołowiowo-cynkowego około 1612-1615 roku w miejskiej odlewni. Ciężar figury wynosi aż 650 kilogramów. Abraham van den Blocke zaprojektował również czaszę oraz trzon, na którym stoi posąg. Ta pierwsza została wykonana z belgijskiego czarno-niebieskiego marmuru, a drugi z czarnego tufu. Finalnie, przez zbyt niskie ciśnienie, fontanny nie mogła napędzać woda z potoku. Kolejną ciekawostką jest fakt, że wodotrysk nie działał codziennie, a tylko w niektóre dni lata. Powód był prosty, woda była dostarczana ze zbiorników na poddaszu Dworu Artusa, które każdorazowo musiały być napełniane.
Neptun był… kolorowy
Choć wielu osobom trudno to sobie wyobrazić, to pierwotnie Neptun był kolorowy. Powierzchnia jego figury mimo upływu lat zachowała złocisty blask, a po zmontowaniu pokryta została zieloną farbą malachitową. Trójząb oraz muszla króla mórz były z kolei złocone. Ogrodzenie majestatycznej fontanny pomalowano na czerwono i dodano złocenia.
mat. Gdańskie Wody
Fontanna Neptuna została uruchomiona 9 października 1633 roku, a jej działanie zainaugurowano 23 marca 1634 roku. Dlaczego tak późno? W tym czasie przebudowywano Dwór Artusa, instalacje okazały się nieszczelne, wybuchła wojna trzydziestoletnia, a projektant wodotrysku zmarł.
Fontanna zgodnie z postanowieniem rady miejskiej działała od Wielkanocy do 29 września, ale tylko trzy razy w tygodniu oraz w wybranych godzinach: w niedzielę (11.00-12.00), wtorki i czwartki (12.00-13.00).
Pierwszą renowację obiektu przeprowadzono w latach 1757-1761. Johann Karl Stender wykonał wtedy nowe fragmenty basenu i trzonu, a mistrz kowalski Jakub Bartek uzupełnił i odnowił kratę.
Okres międzywojenny i II Wojna Światowa
Kolejną renowację rozpoczęto w okresie międzywojennym, bo w 1927 roku. Do samej II Wojny Światowej wodotrysk nieco zmienił swój kształt. Dodano kilka nowych figur, a rokokowych form nadano detalom.
Fontanna Neptuna około 1935 roku, fot. Gedanopedia
II Wojnę Światową figura przetrwała tak naprawdę tylko dzięki fortelowi. Gdy do Gdańska zbliżał się front, Neptuna oraz cenniejsze elementy fontanny wywieziono. Niektóre z nich wsadzono do basenu i zamurowano cegłami.
Długi Targ w 1947 roku. Wtedy odsłonięto basen, fot. Gedanopedia
Neptuna przewieziono do wsi Parchowo koło Bytowa na Kaszubach. Na szczęście udało się go uratować i bez większych uszkodzeń, po kilku latach wrócił na swoje miejsce.
Powojenny powrót Neptuna
Choć losy fontanny tuż po zakończeniu II Wojny Światowej są nieścisłe, to wiadomo, że samą figurę przewieziono na początku do Muzeum Miejskiego. Niestety zginął trójząb, płetwa zakrywająca przyrodzenie, a ucierpiała czasza oraz trzon. W ruinach Gdańska odnaleziono z kolei ogrodzenie wodotrysku. Relacje świadków zbierał między innymi Wacław Rasnowski, wieloletni konserwator i opiekun fontanny.
Montaż figury Neptuna w 1954 roku, podczas odbudowy Gdańska. Fot. Kazimierz Lelewicz/Gedanopedia
Nowy trzon fontanny wykonał Zacheusz Prypeć, trójząb - Stanisław Goździelewski, a ogrodzenie wraz z orłami - Stanisław Nowakowski. W czynie społecznym pracownicy Stoczni Gdańskiej wyremontowali instalację wodną i wymienili 80 procent rur. Fontannę po wojnie uruchomiono dokładnie 22 lipca 1957 roku i od tego czasu Neptun króluje nad Gdańskiem po dziś.
Czasy współczesne
Z początkiem lat 70. ubiegłego wieku, fontanną zaczęła opiekować się miejska instytucja wodociągowa - OPWiK. Sam zabytek trafił z kolei pod opiekę Wacława Rasnowskiego, który dbał o Neptuna przez prawie 40 lat.W 1993 roku fontannę przejęła spółka Gdańskie Melioracje (obecnie Gdańskie Wody). Ostatni gruntowny remont przeprowadzono w latach 2011-2012 i obejmował on kompletną rozbiórkę postumentu oraz rzeźby wraz z ich renowacją. Zamontowano też nowoczesny system uzdatniania wody oraz nowe oświetlenie. Dziś najstarszy mieszkaniec Gdańska obchodzi swoje 390. urodziny i z pewnością jeszcze przez długi czas pozostanie dumnym symbolem naszego miasta.
[news:1484862]
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.