Dla jednych to dobra wiadomość, bo oznacza szybsze decyzje i większy porządek, dla innych – ryzyko utraty zasiłku i kłopoty w razie błędu.
Urzędnicy zapowiadają, że nowe przepisy mają wyeliminować nadużycia i zwiększyć odpowiedzialność lekarzy. L4 wystawiane „na wszelki wypadek” przestanie istnieć. W praktyce zmiany dotkną wszystkich – zarówno pracowników, jak i firmy samodzielnie wypłacające świadczenia chorobowe.
Nowe orzecznictwo ZUS – szybciej, centralnie, bez chaosu
Reforma orzecznictwa zakłada, że lekarze orzecznicy będą mogli pracować nie tylko na etacie, ale również na umowach cywilnoprawnych. Do orzekania o niezdolności do pracy dołączą także fizjoterapeuci i pielęgniarki, zwłaszcza w sprawach związanych z rehabilitacją i oceną samodzielności pacjentów.
ZUS zapowiada centralizację decyzji w większych jednostkach, co ma ujednolicić praktykę i ograniczyć rozbieżności między regionami. Procedury pierwszej i drugiej instancji zostaną uproszczone, a urzędnicy otrzymają wsparcie asystentów medycznych.
Nowe przepisy nakładają również 30-dniowy limit na wydanie decyzji. Jeśli urząd nie zmieści się w terminie, pracownik będzie miał prawo do ponaglenia.
Kontrola zwolnień po zakończeniu pracy – nowe uprawnienia ZUS
Największa zmiana dotyczy uprawnień kontrolnych. Od 2026 roku instytucja będzie mogła weryfikować zasadność zwolnienia lekarskiego także po ustaniu tytułu ubezpieczenia. To oznacza, że pracownik, który zmieni pracodawcę w trakcie choroby, nie uniknie kontroli.
Nowe przepisy obejmą również duże przedsiębiorstwa, które samodzielnie wypłacają zasiłki chorobowe. Jak tłumaczą przedstawiciele instytucji, chodzi o ograniczenie tzw. „turystyki zwolnieniowej”, czyli zjawiska polegającego na zmianie pracy, by uniknąć nadzoru nad chorobowym.
L4 a praca zarobkowa – nowe definicje i wyjątki
W ustawie pojawiły się dwie precyzyjne definicje: „praca zarobkowa” i „aktywność niezgodna z celem zwolnienia”. Pierwsze pojęcie oznacza każdą formę działalności przynoszącej dochód, niezależnie od rodzaju umowy. Drugie – wszystkie czynności, które mogą utrudnić powrót do zdrowia, np. forsowne wyjazdy, praca fizyczna czy imprezy sportowe.
Wprowadzono jednak istotny wyjątek. Osoby zatrudnione w więcej niż jednym miejscu będą mogły pracować u jednego z pracodawców, jeśli zwolnienie dotyczy tylko drugiego i nie zagraża procesowi leczenia.
ZUS zadzwoni, napisze lub przyjdzie – nowe sposoby kontroli
Reforma przewiduje rozszerzenie metod kontaktu z ubezpieczonymi. Zawiadomienia o kontroli będą mogły być przekazywane pocztą, przez platformę elektroniczną, osobiście lub telefonicznie – pod warunkiem, że rozmowa zostanie nagrana, a pracownik wyrazi zgodę.
Co istotne, brak reakcji na takie wezwanie może mieć poważne skutki. Nieodebranie wiadomości czy nieoddzwonienie na numer instytucji może skutkować wstrzymaniem wypłaty świadczenia, a nawet zakończeniem procedury.
Terminy pod lupą – krótsze, bardziej restrykcyjne zasady
Nowe przepisy wyraźnie skracają czas reakcji po stronie pracownika. Na złożenie sprzeciwu od orzeczenia będzie tylko 14 dni, natomiast urząd ma 30 dni na wydanie decyzji.
W praktyce oznacza to, że każdy ubezpieczony będzie musiał dokładnie śledzić korespondencję i działać szybko. Każde opóźnienie może skończyć się utratą świadczenia i zamknięciem drogi odwoławczej.
Prezes ZUS zyska realny nadzór nad lekarzami
Jednym z najistotniejszych punktów reformy jest zwiększenie kompetencji prezesa instytucji. Zyska on możliwość uchylania błędnych decyzji i kierowania ich do ponownego rozpatrzenia.
Dzięki temu urząd będzie mógł analizować orzeczenia, które budzą wątpliwości, nawet po pewnym czasie. W razie wykrycia nieprawidłowości pracownik może zostać zobowiązany do zwrotu nienależnie wypłaconego zasiłku.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie
Większość zmian wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku, ale niektóre przepisy – jak możliwość pracy u innego pracodawcy podczas zwolnienia – zostaną wdrożone później, maksymalnie w ciągu 12 miesięcy od ogłoszenia ustawy.
Do tego czasu obowiązują aktualne zasady. Eksperci zachęcają jednak, by śledzić komunikaty instytucji, ponieważ reforma wprowadzi liczne obowiązki i ograniczenia.
Kto zyska, a kto straci na nowych przepisach
Na nowych zasadach skorzystają osoby zatrudnione w kilku miejscach – będą mogły legalnie kontynuować część pracy, jeśli druga zostanie objęta L4. Dla uczciwych pracowników zmiany oznaczają większą przewidywalność i szybsze decyzje.
Stracą natomiast ci, którzy dotąd korzystali z tzw. „łatwych zwolnień” wystawianych online lub bez faktycznych wskazań medycznych. Ich L4 może zostać cofnięte, a zasiłek – odebrany.
Przykład z życia – jak nowe przepisy zmieniają sytuację
Anna pracuje na etat w jednej firmie i ma dodatkową umowę zlecenie. Gdy zachoruje, może otrzymać zwolnienie tylko w jednej z nich. Jeśli jej obowiązki w drugiej nie utrudniają leczenia, będzie mogła kontynuować pracę, zachowując prawo do zasiłku.
Musi jednak poinformować o tym drugiego pracodawcę i przestrzegać zaleceń lekarskich. W przeciwnym razie instytucja może zakwestionować zwolnienie i cofnąć świadczenie.
Reforma ma zakończyć nadużycia i przyspieszyć decyzje
Nowe przepisy to największa od lat zmiana w systemie kontroli chorobowego. Urzędnicy zapowiadają, że dzięki centralizacji i precyzyjnym procedurom system stanie się bardziej sprawiedliwy i przejrzysty.
Dla uczciwych pracowników oznacza to większe bezpieczeństwo, a dla tych, którzy nadużywali zwolnień – realne konsekwencje. Od 2026 roku każda decyzja lekarska będzie mogła być ponownie przeanalizowana, a każda nieścisłość – wykryta.
Komentarze (0)