Dla większości ludzi ta zmiana to zwykły rytuał — kilka sekund poświęconych na ustawienie zegarka i satysfakcja z dodatkowej godziny odpoczynku. Ale dla tych, którzy tej nocy pełnią służbę, sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Oni nie zyskują snu, lecz pełnoprawną nadgodzinę, za którą pracodawca ma obowiązek zapłacić.
Zmiana czasu z letniego na zimowy a realny czas pracy
Osoby pracujące między 22:00 a 6:00 podczas zmiany czasu spędzają w zakładzie pracy dziewięć godzin zegarowych zamiast ośmiu. Nawet jeśli grafik przewiduje standardową długość zmiany, cofnięcie czasu sprawia, że ta sama godzina pojawia się dwa razy. System rozliczeniowy może tego nie zauważyć automatycznie, ale Kodeks pracy nie pozostawia wątpliwości.
„Przepisy jasno określają, że za każdą godzinę nadliczbową należy się standardowe wynagrodzenie oraz dodatek — pięćdziesiąt procent w dni powszednie lub sto procent w nocy, niedziele i święta.”
Oznacza to, że każdy zatrudniony, który tej nocy będzie w pracy, powinien otrzymać dodatkową zapłatę — nawet podwójną w zależności od dnia tygodnia i rodzaju zmiany.
Kto naprawdę zyskuje na przestawianiu zegarków?
Największym beneficjentem zmiany czasu są pracownicy nocni pełniący dyżury w zakładach produkcyjnych, transporcie, ochronie czy służbach odpowiedzialnych za ciągłość działania infrastruktury. Ich zmiana wydłuża się automatycznie, a każda dodatkowa godzina staje się nadgodziną.
W praktyce oznacza to nie tylko symboliczną dopłatę. Jeśli zmiana przypada na noc z soboty na niedzielę, pracownikowi należy się 100-procentowy dodatek do pensji za tę jedną godzinę. Dla wielu osób to równowartość dwóch normalnych godzin pracy.
Czy pracodawcy muszą wypłacić dodatkowe wynagrodzenie?
Tak, chyba że wprowadzono odpowiednie korekty grafiku. Wielu pracodawców stara się uniknąć wypłaty nadgodzin poprzez:
- skracanie zmiany o jedną godzinę,
- oddanie godziny wolnego w innym terminie,
- stosowanie równoważnego systemu czasu pracy, w którym doba robocza może trwać nawet 12 godzin.
Jeśli jednak harmonogram pozostaje niezmieniony, pracownik ma pełne prawo domagać się wypłaty zgodnie z zasadami przewidzianymi w Kodeksie pracy.
Zdrowotna strona zmiany czasu
Zmiana czasu wiąże się nie tylko z kwestiami finansowymi. Ma również wpływ na organizm człowieka. Mniejsza ilość światła słonecznego jesienią i zimą sprawia, że organizm wytwarza więcej melatoniny, co zwiększa uczucie senności.
– W zimie naturalnie potrzebujemy więcej snu z powodu mniejszej ekspozycji na światło słoneczne, co wpływa na produkcję melatoniny (hormonu snu), ale zmiana czasu może początkowo zakłócić rytm dobowy organizmu – zaznaczają specjaliści.
Z tego powodu wiele osób przez kilka dni po zmianie czasu doświadcza problemów z koncentracją oraz obniżonego nastroju.
Czy przestawianie zegarów zniknie z naszego życia?
Choć dyskusja na ten temat trwa od lat, ostateczna decyzja wciąż nie zapadła. Polska, pełniąc prezydencję w Unii Europejskiej, podniosła kwestię rezygnacji ze zmiany czasu podczas rozmów technicznych z państwami członkowskimi.
„Od siedmiu lat, a więc od kiedy pojawił się projekt dyrektywy znoszącej zmianę czasu, nie udało się ustalić, czy w Unii Europejskiej istnieje zainteresowanie tą kwestią oraz czy lepiej byłoby pozostać przy czasie zimowym czy letnim”.
Różnice zdań sprawiają, że system obowiązuje dalej. Niektóre kraje są zwolennikami czasu letniego, inne wolą czas zimowy jako naturalny dla strefy geograficznej. Brak jednomyślności blokuje zmiany.
Co na to obywatele?
W tej sprawie opinia publiczna jest znacznie bardziej jednoznaczna niż świat polityki. W konsultacjach zorganizowanych przez Komisję Europejską w 2018 roku aż 84 proc. Europejczyków opowiedziało się za zniesieniem zmiany czasu.
W Polsce także przeprowadzono badania opinii. Według CBOS z 2019 roku, aż 74 proc. ankietowanych chciałoby na stałe pozostać przy czasie letnim. Co ciekawe, to właśnie czas zimowy oficjalnie uznawany jest za zgodny z naturalnym rytmem dobowym kraju.
Komentarze (0)