Był rok 1884…
Przy ulicy Reitbahn 11/13 (dzisiaj ul. Bogusławskiego) dawna ujeżdżalnia rodziny Sczersputowskich zostaje nabyta przez zjednoczoną większość gdańskich gmin żydowskich. Podczas rozmów o zjednoczeniu, przedstawiciele Żydów w Gdańsku powołali komisję, której zadaniem miała być budowa nowej wspólnej synagogi. Ta ogromna inwestycja została sfinansowana ze składek członków Gminy Synagogalnej. Dodatkowo znaczną sumę na budowę obiektu przeznaczył bankier Carl Fürstenberg. Co ciekawe, ów Niemiec finansował zakupy muzealiów dla Muzeum Miejskiego w Gdańsku jak i udzielił dotacji na potrzeby utworzenia muzeum w Domu Uphagena.
1885-1887
Budowę synagogi rozpoczęto w 1885 roku. Władze miasta zażądały aby prace budowlane prowadziła działająca w mieście firma Ende und Böckmann. Celem miało być zachowanie jedności stylu.Otwarcie obiektu nastąpiło 15 września 1887 roku przez gdańskiego rabina Kossmana Wernera. Wygłosił on uroczyste przemówienie przed władzami miasta oraz wiernymi. Następnie do synagogi wzniesiono zwoje Tory (pochodzące ze śródmiejskiej Starej Synagogi) i zapalono wieczne światło. Uroczystości towarzyszyli między innymi nadprezydent Prus Zachodnich Karl Adolf Ernsthausena, nadburmistrz Gdańska Leopold von Witner i przewodniczący Gminy Synagogalnej Gustav Davidsohn. Pierwsze nabożeństwo odbyło się już 8 grudnia 1887 roku.
Muzeum i kultura w Synagodze
W pierwszych latach XX wieku w synagodze otwarto muzeum judaistyczne. Posiadało bardzo bogatą kolekcję eksponatów. Część z nich ofiarował Lesser Giełdziński, żydowski kupiec i kolekcjoner dzieł sztuki.Na terenie synagogi poza nabożeństwami odprawianymi przy akompaniamencie organów i chóru odbywały się liczne koncerty, występy teatralne i wykłady znanych profesorów i rabinów z całego świata.
[news:1153459]
Ciężki czas dla Żydów
W 1933 roku Adolf Hitler z nazistami doszedł do władzy w Niemczech. Skutkowało to wzrostem agresji wobec Żydów jak i Polaków na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Z tego powodu konieczne było utworzenie warty strzegącej synagogi przed bojówkami. Dzięki temu synagoga mogła przetrwać następne 6 lat mimo wcześniejszych licznych prób podpalenia i zniszczenia. 17 grudnia 1938 w synagodze spotkała się społeczność żydowska Gdańska. Podczas niego przyjęto propozycję władz niemieckich o sprzedaniu wszystkich posiadłości w zamian za zgodę na emigrację. W pierwszej kolejności zostało sprzedane wyposażenie synagogi. Organy trafiły do Krakowa, świeczniki do Warszawy, ławy zakupił zbór ewangelicki w Nowym Porcie, archiwum powędrowało do Jerozolimy a wyposażenie biblioteki trafiło do Wilna. Zbiory zostały natomiast wywiezione do Ameryki dzięki organizacji Joint (znajdują się tam do dzisiaj).
Koniec istnienia synagogi
Na początku 1939 roku synagoga została sprzedana Senatowi Wolnego Miasta Gdańska. 15 kwietnia 1939 roku odbyło się w niej ostatnie nabożeństwo. W następnych dniach została otoczona płotem, na którym widniał napis „Komm lieber Mai und mache von Juden uns jetz frei” – „Przybądź kochany maju i uwolnij nas od Żydów”. 2 maja władze nazistowskie przystąpiły do rozbiórki synagogi.
Czasy współczesne
Pojawiały się pomysły aby odbudować Wielką Synagogę jednak nigdy nie były one potraktowane poważnie. Teren po budynku został podzielony pomiędzy Wyznaniową Gminę Żydowską, Fundację Theatrum Gedanese i gdański oddział Urzędu Ochrony Państwa.Na przełomie listopada i grudnia w 2013 roku z inicjatywy Mieczysława Abramowicza bazaltową kostką zaznaczono zarys murów synagogi. 8 października 2018 roku odsłonięto model synagogi autorstwa Michała Wysockiego w miejscu jej dawnego funkcjonowania.
[news:1195077]
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.