Co zrobić, aby zwiększyć wartość dodatku? Czy podwyżka wejdzie w życie, a jeśli tak, to od kiedy?
Program „Rodzina 800 plus” a potrzeba zmian
Program „Rodzina 800 plus” jest od lat kluczowym elementem wsparcia finansowego dla polskich rodzin, jednak jego skuteczność w poprawie sytuacji demograficznej kraju jest coraz bardziej kwestionowana. W obliczu rosnących kosztów utrzymania programu oraz nowych danych demograficznych pojawiają się propozycje jego modyfikacji, które mają na celu lepsze dopasowanie świadczenia do aktualnych potrzeb społeczeństwa.
Aktualna sytuacja demograficzna w Polsce
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w 2023 roku w Polsce zanotowano 272 tysiące urodzeń żywych, co stanowi spadek o 33 tysiące w porównaniu do roku poprzedniego. To najniższa liczba urodzeń od czasów powojennych. Współczynnik dzietności spadł z 1,26 w 2022 roku do 1,16 w 2023 roku, co oznacza, że na 100 kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat) przypadało 116 urodzonych dzieci. Optymalny współczynnik, zapewniający zastępowalność pokoleń, wynosi 2,10–2,15.W 2023 roku liczba zgonów wyniosła ponad 409 tysięcy, co, przy liczbie urodzeń wynoszącej 272 tysiące, prowadzi do ubytku naturalnego wynoszącego 137 tysięcy osób. Taka sytuacja powoduje szybkie starzenie się społeczeństwa, co wiąże się z wyzwaniami dla systemu emerytalnego i opieki zdrowotnej.
Koszty programu 800 plus
Program „Rodzina 800 plus” miał na celu przeciwdziałanie spadkowi liczby urodzeń w Polsce, zachęcając rodziny do posiadania większej liczby dzieci. Jak jednak pokazują dane, cel ten nie został osiągnięty. Program stał się jednym z największych wydatków socjalnych w kraju. W 2023 roku jego realizacja pochłonęła 41,7 miliarda złotych, obejmując około 6,9 miliona dzieci.Zwiększenie świadczenia z 500 zł do 800 zł miało na celu łagodzenie skutków inflacji, jednak rosnące koszty programu budzą obawy o stabilność finansów publicznych.
Propozycje zmian w programie 800 plus
W obliczu słabych wyników demograficznych oraz wysokich kosztów utrzymania programu pojawiły się propozycje jego modyfikacji:
- Podwojenie kwoty dla pierwszego dziecka
Poseł Norbert Pietrykowski z Polski 2050 zaproponował podwojenie wysokości świadczenia do 1600 zł miesięcznie, ale tylko dla pierwszego dziecka w rodzinie. Argumentuje, że kluczowe dla poprawy sytuacji demograficznej jest zachęcenie do posiadania pierwszego dziecka, co zwiększa prawdopodobieństwo dalszego powiększenia rodziny. - Powrót do kryterium dochodowego
Inną propozycją jest przywrócenie kryterium dochodowego, przynajmniej dla pierwszego dziecka, tak jak to miało miejsce w początkowej wersji programu 500 plus. Oznaczałoby to, że świadczenie na pierwsze dziecko otrzymywałyby tylko rodziny o dochodach poniżej określonego progu. - Kryterium aktywności zawodowej
Pojawiają się także głosy, by uzależnić wypłatę świadczenia od aktywności zawodowej rodziców. Na wzór nowego „babciowego” (świadczenie 1500 zł na dzieci w wieku 12–36 miesięcy), 800 plus mogłoby być wypłacane jedynie w przypadku zatrudnienia przynajmniej jednego z rodziców lub aktywnego poszukiwania pracy. - Waloryzacja świadczenia
W przypadku pozostawienia obecnej kwoty 800 zł, ale z wprowadzeniem ograniczeń w kręgu beneficjentów (np. przez kryterium dochodowe), rozważana jest waloryzacja świadczenia. Po dwóch latach inflacji na poziomie około 5% rocznie, realna wartość świadczenia spadła o około 80 zł, co uzasadniałoby podwyżkę do 900 zł miesięcznie.
Społeczna ocena programu 800 plus
Zgodnie z badaniem SW Research dla „Rzeczpospolitej”, 40,6% Polaków opowiada się za utrzymaniem programu w jego obecnej formie, natomiast 53,7% popiera jego modyfikację lub ograniczenie. To pokazuje, że zmiany mogą spotkać się z szeroką akceptacją społeczną.
Kiedy możemy spodziewać się zmian?
Program „Rodzina 800 plus” będzie funkcjonował bez zmian do końca obecnego okresu zasiłkowego, czyli do czerwca 2025 roku. W budżecie na 2025 rok przewidziano 62,8 miliarda złotych na wypłaty świadczenia na każde dziecko w rodzinie.Zmiany mogą zostać wprowadzone w czerwcu 2025 roku, gdy zacznie się nowy okres zasiłkowy. Jednak z uwagi na planowane wybory prezydenckie w pierwszej połowie 2025 roku, politycy mogą unikać radykalnych reform do czasu ich rozstrzygnięcia. Poważniejsze modyfikacje mogą nastąpić dopiero po jesieni 2025 roku, kiedy rząd przedstawi projekt budżetu na 2026 rok.
Analitycy polityczni przewidują, że zmiany będą miały na celu ograniczenie kosztów programu, zachowując jednak jego główny cel – wsparcie dla rodzin. Decyzje o wprowadzeniu kryterium dochodowego lub waloryzacji świadczenia będą zapewne poprzedzone szerokimi konsultacjami społecznymi oraz analizami finansowymi.
Czy 800 plus spełnia swoją rolę?
Program „Rodzina 800 plus” staje się coraz bardziej kontrowersyjny, zarówno wśród polityków, jak i ekspertów ds. polityki społecznej. Początkowo miał on na celu nie tylko wsparcie finansowe rodzin, ale także poprawę sytuacji demograficznej kraju. Tymczasem dane demograficzne wskazują na dalszy spadek liczby urodzeń, a wpływ świadczenia na decyzje prokreacyjne jest minimalny.Z drugiej strony, program z pewnością przyczynił się do ograniczenia ubóstwa wśród rodzin z dziećmi. Z danych GUS wynika, że po wprowadzeniu programu 500 plus, a potem 800 plus, liczba dzieci żyjących w skrajnym ubóstwie spadła z 9% w 2015 roku do około 4% w 2022 roku. Mimo to, program nie rozwiązał całkowicie problemu biedy, a jego kosztowność w obecnej formie rodzi pytania o dalszą efektywność.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.